Over ons
Hofstede Sterreschans
Geschiedenis
De ontstaansgeschiedenis begint zo’n 2000 jaar voor Christus, wanneer na de laatste ijstijd door stijgend waterpeil de rivier de Rijn een nieuwe noordelijke tak krijgt, de rivier de Vecht. Hofstede Sterreschans ligt deels op een oude oeverwal van een oude loop van de Vecht en in de bedding van de Ruige Aa. De grondsoort is door kleiafzetting van de rivier de Vecht, grotendeels zware klei.
Vanaf de 10e eeuw wordt een begin gemaakt met de ontginning van de Hollandse-Utrechtse veengebieden. Een belangrijke ontginningsas vanaf de oude Vecht lijkt de vaart (nu sloot) langs het huidige oprijpad vanaf de Rijksstraatweg te zijn (de Hobbelaan). Deze Hobbelaan (oprijpad) liep door tot in Nieuwe ter Aa en is ergens in de 12e eeuw ontstaan.
De vaarverbinding Utrecht – Amsterdam liep eerst door de Stadswetering (zuidgrens Hofstede Sterreschans) en is in de 13e eeuw gegraven. Door capaciteitsgebrek, plus een te groot peilverschil met de Amsteldelta, waren de beide steden genoodzaakt een nieuwe vaart te graven en nieuwe sluis te bouwen. In de 14e eeuw werd dit gedaan, waaromheen door bedrijvigheid het dorp Nieuwersluis (afgeleid van ‘nieuwe sluis’) ontstond.
Sterreschans ontleent zijn naam aan het vanaf 1688 verdwenen stervormige verdedigingswerk de Starreschans.
Op een kaart uit 1660 zijn de eerste tekenen van het ontstaan van het huidige Sterreschans te zien, eerst een meer boerderijachtige bebouwing, later het in fasen gebouwde huis aan de Vecht, zoals dat er heden nog staat.
Op een kaart uit 1769 is voor het eerst een zichtlijn in het huidige Hofstede Sterreschans zichtbaar. Dit duidt op de parkaanleg.
Sinds 1815 in de familie.
In 1815 koopt de Amsterdamse lakenkoopman Adriaan Paets van Troostwijk de buitenplaats Sterreschans.
Uit nieuw historisch onderzoek in 2012 is gebleken dat het park-ontwerp van Hofstede Sterreschans van tuinarchitect van Laar is en niet van de eerder gedachte Zocher.
Parken van van Laar zijn veel zeldzamer dan parken van Zocher.
Door een huwelijk van een nazaat met enigst kind en dochter van de heer Doude, is de familienaam op verzoek van de heer Doude later tot Doude van Troostwijk veranderd. Adriaan heeft zijn geld in de handel verdiend.
Daarnaast was hij een succesvol wetenschapper, mede-oprichter van het ‘Gezelschap der Hollandsche Scheikundigen’.
Wikipedia: http://nl.wikipedia.org/wiki/Hollandse_Scheikundigen
Adriaan is bekend van:
- Mede uitvinder lachgas als narcosemiddel
(tot op de dag van vandaag gebruikt bij operaties) - Mede uitvinder van de grondstof voor PVC plastic (=polyVinylChloride),
(produceren van 1,2 dichloorethaan uit ethyleen/’oliegas’)
Wikipedia: http://en.wikipedia.org/wiki/1,2-Dichloroethane - Het mede-leveren van het bewijs dat water met elektriciteit in waterstof en zuurstof is te splitsen en weer terug kan reageren tot water (https://schooltv.nl/video/de-elektriseermachine-het-opwekken-van-elektriciteit/#q=elektriseermachine)
- Artikel over Adriaan die de elektrolyse uitvond: https://hofstedesterreschans.nl/wp-content/uploads/2023/11/The-electrolysis-of-water.pdf
- Waarschijnlijk de allereerste publicatie ter wereld over de invloed van planten op luchtkwaliteit (‘Proefneeming omtrent de verbetering der lugt door middel van den groey der planten’, 1778).
http://wwwextern.ubn.ru.nl/BookReader/MMUBN000000_028025083/#page/2/mode/2up
Het oorspronkelijke Sterreschans bestaat in het verre verleden uit een parkdeel met daaromheen uitgestrekte weilanden en 3 boerderijen. De oorspronkelijke opzet van landgoederen in het algemeen was dat de opbrengst van de boerderijen zowel de uitgaven voor onderhoud van het parkdeel, als die van de boerderijen dekten. Een park zonder economische dragers kost altijd geld. Oorspronkelijk was het landgoed Sterreschans ongeveer 135 ha groot. Door aanleg van de spoorlijn Amsterdam – Utrecht is de meerderheid van de weilanden (lagen aan de westkant van het spoor), 2 hoeves verloren gegaan. Hiermee verdwenen ook de inkomsten en werd de buitenplaats verlieslatend.
Door aanleg van het Amsterdam Rijn Kanaal (=ARK), verdween een tweede boerderij en aanleg en later uitbreiding van het Fort Nieuwersluis, is het landgoed teruggebracht tot een buitenplaats van ongeveer 23 ha. Zie de tekening landmeter Vesters van de oorspronkelijke parkaanleg in 1827 hier boven. De huidige spoorlijn en het ARK lopen ter hoogte van de brug links van het eiland, ongeveer evenwijdig aan de sloten.
De uitgestrekte weilanden ten westen van de aanlegtekening staan niet op de tekening van het parkdeel.
Waardestelling
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), schrijft in haar openbare register over het park:
“de aanleg van het overpark als ‘ferme ornie’, één van de weinige bewaard gebleven in haar soort in Nederland”
Bron: https://cultureelerfgoed.nl/sterreschans
Eigenaar
F.A. Doude van Troostwijk is sinds 1995 eigenaar van Hofstede Sterreschans.
Zijn zoon Michiel is verantwoordelijk voor het beheer en getalte geven van de toekomstplannen.
Sinds 1995 loopt er een uitvoerig restauratieprogramma om 80 jaar achterstallig onderhoud weg te werken. Zowel het park als de hoeve is gerestaureerd.
Over ons
Paar getallen
23
Hectare landschapspark
>350
Planten, struiken en boomsoorten
>1M
Sneeuwklokjes
Herbestemming
Voorjaar 2008 startte het herbestemmingstraject met gesprekken over een andere toekomst. Na een mislukte uitkooppoging en geslaagde juridische procedure is 7 jaar na de start per 1 mei 2015 de pacht gestopt en de hoeve leeg opgeleverd. Een jarenlange restauratie met de nodige tegenvallers startte. Het restauratie motief was “behoud van oude looks en introductie van modern comfort”. Op 4 januari 2021 tekende de huurder van de boerderij.
Openstellingsregels
Openstelling op paden is alleen tussen zonsopgang en zonsondergang.
Het is niet toegestaan buiten de paden te komen. Behalve bij bankjes.
De openstelling geldt alleen voor ‘private’ wandelaars. Mensen met een zakelijk oogmerk hebben geen toegang. Lees: je komt voor je werk. Mensen van onze huurder en mensen met opsporingsbevoegdheid uitgezonderd. (Zie eventueel NSW openstellingsbesluit.)
Fietsen & auto’s zijn in het park verboden. Uiteraard wel naar de boerderij. Fietsen parkeren tegen de plank naast de oprit naar de boerderij.
Meenemen van goederen is verboden (= strafbaar feit).
Vissen verboden.
Wandelaars parkeren hun auto buiten het terrein.
Honden aan de lijn.
Toekomst
Hofstede Sterreschans is een waardevol stukje cultuurhistorie. Om Hofstede Sterreschans in de toekomst als voor publiek opengesteld landschapspark te kunnen en willen behouden is een licht positieve exploitatie noodzakelijk. Huidige exploitatie draait op het pensioen van de eigenaar. Deze afhankelijkheid is niet duurzaam en strijdig met het nieuwe rijksbeleid, namelijk dat het geld voor instandhouding ter plekke moet worden verdiend. Op dit moment worden stappen gezet om dit te bereiken.
De herbestemming van de verlieslatende boerderij was de eerste stap om die financieel zelfstandig te krijgen. Om instandhouding op lange termijn veilig te stellen, wordt samen met de overheid en enkele adviseurs, aan extra economische dragers gewerkt, waarbij de ruimtelijke kwaliteit wordt versterkt.
‘Behoud door Ontwikkeling’ en ‘Meer Reuring, geen Kermis’, zijn de leidmotieven.
Zodra hier inhoudelijk meer duidelijk over is, zullen wij u informeren.
